قدمت و تاريخچه درهم تنيدن الياف براي توليد منسوجات در ايران به قرن هاي خيلي دور بازمي گردد. آثار زيباي به جا مانده از دوره هاي مختلف بيانگر اين موضوع مي باشد. امروزه نيز تركيب زيباي طرح و رنگ را در بسياري از فرش هاي بافته شده توسط ايرانيان ميتوان ديد. به گونه اي كه آوازه فرش ايراني بخاطر تنوع در طرح فرش و رنگ آن در سرتاسر دنيا پيچيده است.
بسياري از ما براين تصور هستيم كه واژه فرش و قالي يكسان هستند اما پژوهش ها در اين زمينه نشان داده كه اين دو واژه تفاوت هاي قابل توجهي با هم دارند.
در اين مقاله مي خواهيم شما را با مفهوم واقعي فرش و قالي آشنا كنيم.
در واقع فرش يك واژه عربي است كه به هرنوع گستردني اطلاق مي شود. واژه قالي نيز ريشه ي تركي دارد و از كلمه قالين به معناي فرش پرزدار گرفته شده است. به طور كلي مي توان گفت كه قالي زيرمجموعه اي از فرش است كه داراي ويژگي هاي خاصي ست كه آن را از انواع فرش متمايز مي سازد. در واقع قالي، فرشي ست كه داراي تار و پود است . مشخص ترين خصوصيت قالي كه آن را متمايز ميكند داشتن پرز و گره است.قالي ها يك رو هستند يعني طرح و نقشه فقط در يك طرف مشخص است.
انواع قالي، حصير،زيلو، گليم، جاجبم و.. جزء فرش محسوب مي شوند. بنابراين فرش ها داراي تنوع بسيار زيادي هستند. قدمت فرش به زماني برميگردد كه انسان هاي اوليه به عنوان زيرانداز از الياف گياهان و پوست جانواران استفاده مي كردند حال آنكه قدمت نخستين قالي ها به دوران هخامنشيان و حدود 2500 سال پيش باز مي گردد.
تفاوت قالي و قاليچه
به فرش هاي پرزدار كه مساحتي بيش از 6 متر داشته باشند قالي گفته ميشود. حال آن كه قاليچه داراي ابعادي كوچكتر از قالي مي باشد.
انواع فرش و قالي به صورت دستبافت و ماشيني بافت مي شود. آنچه كه ما امروزه با آن آشنا هستيم و از آن به عنوان فرش يا زيرانداز استفاده ميكنيم در واقع همان قالي است. كه به صورت قالي دستبافت و قالي ماشيني در بازار يافت مي شود.
انواع فرش
فرش ها با توجه به نوع بافت و نقشه و جنس الياف با هم متفاوت هستند. گليم و جاجيم و گبه و قالي و قاليچه و زيلو انواع زيراندازهايي هستند كه امروزه با آن ها آشنايي داريم.
گليم هاي دستبافت از جنس پشم و موي بز هستند و فاقد پرز بوده و طرح و نقشه يا ذهني است يا از روي نقشه بافته مي شود .
جاجيم نيز نوعي فرش است كه نازكتر از گليم است و طرح آن در دو طرف فرش مشخص است تار و پودش رنگي است و فاقد پرز است و معمولا از جنس پشم و پنبه است و دراز و باريك هم بافت مي شود.
گبه نيز نوعي فرش با پرزهاي بلند و ضخيم است.مابين فرش و قالي دسته بندي مي شود.گاهي به آن فرش پرزبلند نيز گفته مي شود.
امروزه انواع فرش هايي كه نام برديم به صورت ماشيني نيز بافته مي شوند و داراي تنوع بسيار زيادي در طرح و رنگ فرش هستند.
انواع قالي و دسته بندي قالي از نظر نوع بافت
قالي دستبافت
اين نوع قالي از نظر جنس نخ به چند دسته تقسيم ميشود.قالي هاي پشمي و قالي هاي ابريشمي و قالي هاي پشم ابريشم
به طوركلي ارزش يك قالي دستبافت به جنس نخ و طرح و نقشه و تعداد رنگ و ظرافت و تميزي بافت آن بستگي دارد.
قالي ماشيني
رايج ترين نوع قالي انواع ماشيني آن است كه به سبب قيمت مناسب و تنوع بسيار در طرح و رنگ و مطابقت داشتن با سلايق افراد و انواع سبك دكوراسيون داراي طرفداران زيادي در سرتاسر دنيا مي باشد. قالي هاي ماشيني در ابعاد و اندازه هاي استاندارد از 2 تا 12 متر بافت مي شوند. براي بافت اين قالي ها از الياف مصنوعي كه مرغوب ترين آن است استفاده مي شود . كيفيت اين نوع فرش به تعداد شانه و تراكم و جنس نخ خاب آن بستگي دارد. با افزايش شانه و تراكم كيفيت فرش نيز بالاتر مي رود و از طرفي قيمت آن نيز افزايش مي يابد. مرغوب ترين نخ مورد استفاده در قالي هاي ماشيني نخ اكريليك هيت ست شده است.